نقش ذوالجناح در واقعه کربلا چه بود؟
تاریخ انتشار: ۹ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۹۱۱۴۶۰
به گزارش جام نیوز، این سؤال گاهی مطرح است که آنچه در زبان مردم و در نمایش‌های آیینی (از قبیل: تعزیه خوانی و...) پیرامونِ مَرکبِ امام حسین گفته می‌شود، صحیح است یا خیر؟ و اینکه نقش ذوالجناح در واقعه کربلا چه بود؟ آیا حقیقتی تاریخی است؟ یا از بافته‌های ذهنِ عوام است؟ و نیز پیرامون سرنوشت این اسب، پرسش‌هایی وجود دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در پاسخ باید گفت که این دست سؤالات در وهله اول، نشانگر ذهن جویای پرسشگر است. از این حیث جای تقدیر دارد که جوانِ خردمند، هر آنچه که از زبان دیگران می‌شنود را باور نکند، بلکه در پی حقیقت به حرکت و تکاپو بیافتد.
در وهله دوم، باید گفت که در منطق قرآن، برخی مسائل اصلی هستند و برخی فرعی. برای نمونه، قرآن از اختلافِ نظرِ بیهوده برخی از اهل‌کتاب بر سر مباحث غیر ضروری انتقاد می‌کند: «سَیَقُولُونَ ثَلاثَةٌ رابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَ یَقُولُونَ خَمْسَةٌ سادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَیْبِ وَ یَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثامِنُهُمْ کَلْبُهُمْ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ ما یَعْلَمُهُمْ إِلاَّ قَلیلٌ فَلا تُمارِ فیهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً وَ لا تَسْتَفْتِ فیهِمْ مِنْهُمْ أَحَداً. [۱]به زودى خواهند گفت: (اصحاب کهف) سه تن بودند و چهارمین آنها سگشان بود؛ و مى گویند: پنج تن بودند و ششمین آنها سگشان بود. تیر در تاریکى مى اندازند؛ و عده اى مى گویند: هفت تن بودند و هشتمین آنها سگشان بود. بگو پروردگارم به شماره آنها آگاه تر است، جز اندکی، کسی آنها را نمى داند. پس درباره ایشان جز با دلیل، سخن مگو و در مورد آنها از هیچ کس جویا مشو».
از سویی دیگر، در منطق قرآن، نه تنها پیامبران مایه برکت و نزول خیر برای جامعه بشری هستند، بلکه بقایای آنان و هر چه که به ایشان منسوب باشد نیز چنین است. پیراهن یوسف، تکه‌ای پارچه است، اما، چون متبرک به برکتِ نبیّ خداست، مایه شفای چشم نابینای پدر شد. تابوت موسی، تکه‌ای چوب بود. اما مایه نزول آرامشِ قوم بنی‌اسرائیل در بلایا شد. [۲]از همین روی، مقام ابراهیم (علیه السلام) در مکه و منبر رسول خدا در مدینه و قدمگاه اولیای خدا در اقصی نقاط این کره خاکی، مورد اقبال نظربازان است. پس هیچ بعید نیست که اسبِ امام حسین (علیه السلام) نیز از همین قِسم باشد.
داده‌های تاریخی درباره ذوالجناح
در مأخذ مطالعاتی، سخنانی پیرامون ذوالجناح آمده است. برخی از منابع تاریخی، ذوالجناح را اسبِ علی‌اکبر (علیه السلام) دانسته اند. بدین صورت که وقتی ایشان به سوی میدان حرکت کردند، در حالیکه سوار بر ذوالجناح بودند، به سوی اباعبدالله الحسین (علیه السلام) رفتند و با ایشان وداع کردند. [۳]- در منابع متعدد، ذوالجناح اسب امام حسین (علیه السلام) خوانده شده است که ایشان هنگام عزیمت به سمت میدان، در حالیکه سوار بر این مرکب بودند، با اهل حرم وداع کردند. [۴]- ذوالجناج در لغت به معنی «بالدار» است. از آن جهت که این اسب، رهوار و تندرو بوده است، به آن ذو الجناح مى گفته اند. طبق روایات، این اسب، پس از شهادت آن حضرت، از پیکر وى دفاع مى کرد و به سواران دشمن حمله مى نمود. [۵]- در زیارت ناحیه مقدسه، که منسوب به لسان مبارک مهدی آل محمد است، از اسب امام حسین (علیه لسلام) سخن گفته شده؛ اما نام او برده نشد: «وَ أَسْرَعَ فَرَسُکَ شَارِداً إِلَى خِیَامِکَ قَاصِداً مُحَمْحِماً بَاکِیاً رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیاً وَ نَظَرْنَ سَرْجَکَ عَلَیْهِ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ نَاشِرَاتِ الشُّعُورِ عَلَى الْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ لِلْوُجُوهِ سَافِراتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَا. [۶]و اسب تو با شتاب، گریزان به سوی خیمه‌ات آمد. در حالی که شیهه می‌کرد و اشک می‌ریخت. پس زنان حرم، این مرکب را دیدند که چگونه در بلا و مصیبت گرفتار شده، پس زین و افسار خون‌آلود را دیدند. آنگاه (با دیدن این صحنه) مو‌های خود را پریشان کردند و بر سر و صورت خود زدند و ناله سر دادند...» در برخی منابع تاریخی نیز اسب امام حسین (علیه السلام) را مُرتَجَز و مُسنّاة نامیده‌اند. [۷]- طبق روایات تاریخی، پس از اینکه دشمنان شریعه فرات را بستند، امام حسین (علیه السّلام) به سوی آنان حمله کرد و آرایش سپاهیان را درهم شکست. پس به فرات وارد شد. اما ذوالجناح حاضر نشد که پیش از امام حسین (علیه السلام) آب بنوشد (چه بسا که ذهن ما از درک اینکه یک اسب، این چنین وفای به عهد کند، قاصر باشد). اباعبدالله که خواستند آب بنوشند، ناگهان دیدند که دشمن به سوی خیمه‌ها یورش برده، پس آب را ریخته و از فرات بیرون آمدند تا از خیمه‌ها دفاع کنند. [۸]- طبق روایات تاریخی و مقاتل، امام حسین (علیه السلام) در حالیکه سوار بر ذوالجناح بودند، لشکریانِ بنی‌امیه را موعظه کردند. [۹]سرنوشت ذوالجناح
در منابع تاریخی، سرنوشت ذوالجناح به صورت‌های مختلفی آمده است. از جمله:
- در برخی مقاتل آمده است: «بعد از ساعتى غبار مرتفع گشته عالم منجلى شد، و اسب امام حسین علیه السلام بعد از قتل آن سرور، رمیده به هر جانبى دویدن گرفت و بعد از لحظه اى باز آمده، موى پیشانى خود را به خون آن جناب آلوده ساخته و آب از دیده ها، روان کرده روى به خیمه امام حسین علیه السلام نهاد. امّا چون اهالى حرم امام، اسب را دیدند که با روى خون آلوده مى آید و سوار پیدا نیست. فریاد از نهاد ایشان برآمده و مرکب را مخاطب ساخته مى گفتند: اى ذو الجناح امام را چه کردى و چنانچه بُردى چرا نیاوردى؟ آخر دلت اجازه مى داد که او در میان دشمنان بگذاشتى و بىاو، راه به سوى لشکر او برداشتى؟... ایشان نوحه ها مى کردند و ذو الجناح سر در پیش افکنده، قطره هاى آب از چشم مى بارید و روى خود را بر پاى امام زین العابدین علیه السلام مى مالید. ابو المؤید خوارزمى آورده که آن اسب چندان سر بر زمین زد که نفسش انقطاع یافت؛ و ابو المفاخر گفته، که به جانب بادیه رفت و دیگر کسى از او نشان نداد». [۱۰]- در برخی دیگر از پژوهش‌های تاریخی، آمده است که شهربانو همسر امام حسین (علیه السلام) پس از شهادتِ اباعبدالله، سوار بر ذوالجناح به سوی ایران آمد: «شهرت شهربانو تا بدان جاست که مزارى هم به نام بى بى شهربانو در نزدیکى شهر رى در دل کوه براى او و به نام او برپاست. برپادارندگان و زیارت کنندگان این مزار گویند این بانو پس از حادثه کربلا و شهادت امام حسین بر اسب او ذو الجناح نشست و یک سره به ایران تاخت.» [۱۱]- در برخى منابع نقل شده که اسب امام، پس از شهادت حضرت، وحشت زده از نزد بانوان گریخت و خود را به آب فرات انداخت و ناپدید شد. [۱۲]از مجموع آن چه گفته شد، در می‌یابیم که در تاریخ، پیرامون سرنوشت ذوالجناح اختلاف نظر وجود دارد. اما هر چه باشد، همانگونه که در زیارت ناحیه مقدسه نیز آمده است، این مَرکَب، صاحب شعور و درجه‌ای از کمال بود. چه اینکه در منطق قرآن و احادیث، برخی از حیوانات در مراتب کمال، از بسیاری آدمیان پیشی می‌گیرند.
پی نوشت ها:
[۱]. الکهف: ۲۲
[۲]. البقرة: ۲۴۸
[۳]. شیخ محمد بن طاهر سماوى، سلحشوران طف، ترجمه: عباس جلالىریال قم: نشر زائر، ۱۳۸۱، ص. ۶۳-۶۴.
سید عبدالمجید حسینى حائری شیرازى، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه السلام و اصحابه، قم: نشر زمزم هدایت، ص. ۲۶۱
[۴]. ملا حسین کاشفى سبزوارى، روضة الشهداء، قم: انتشارات نوید اسلام، ۱۳۸۲، ص. ۴۲۹.
[۵]. جواد محدثى، فرهنگ عاشورا، قم: نشر معروف، ۱۴۱۷ ه. ق، ص. ۱۸۰-۱۸۱
[۶]. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ هجرى قمری، ج. ۹۸، ص. ۳۲۲.
جواد محدثى، همان، ص. ۱۸۰-۱۸۱
[۷]. شیخ عباس قمى، دمع السجوم ترجمه نفس المهموم، ترجمه علامه شعرانى، قم: نشر هجرت، ۱۳۸۱، ص. ۲۸۲
[۸]. فرهنگ جامع سخنان امام حسین علیه السلام، ترجمه: على مؤیدى، تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۸۲، ص. ۵۶۶
[۹]. محمد ابراهیم نواب بدایع نگار، فیض الدموع شرح زندگانى و شهادت امام حسین علیه السلام، قم: نشر هجرت، ۱۳۸۴، ص. ۱۶۴
[۱۰]. ملا حسین کاشفى سبزوارى، همان، ۴۴۰
[۱۱]. سید جعفر شهیدى، زندگانى على بن الحسین علیهما السلام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ۱۳۸۰، ص. ۱۱ و ۲۶
[۱۲]. جواد محدثى، فرهنگ عاشورا، قم: نشر معروف، ۱۴۱۷ ه. ق، ص. ۱۸۱-۱۸۰
206
منبع: جام نیوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۹۱۱۴۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
وعده صادق و جنگ احزاب چه شباهت عجیبی؟! | روایت متفاوت حسین شریعتمداری از حمله ایران به اسرائیل
به گزارش همشهری آنلاین، حپسین شریعتمداری در روزنامه کیهان نوشت:
۱- جنگ خندق در جریان است. همه دشمنان اسلام از هر حزب و گروه و عقیده با یکدیگر متحد شده و به مقابله با اسلام آمده‌اند. اسلام را دشمن مشترک خود می‌دانند و به این نتیجه رسیده‌اند که اختلافات را برای مدتی کنار بگذارند و همگان به مقابله با این دشمن مشترک برخیزند و پس از آن، هرکدام به راهی بروند که پیش از آن می‌رفتند. از این روی جنگ خندق را «جنگ احزاب» نامیده‌اند. قبائل و احزاب با همراهی یهود، سپاهی نزدیک به ده هزار مرد جنگی و مجهز به آخرین تجهیزات تدارک دیده و به محاصره مدینه آمده‌اند. در این سوی اما، سپاه اسلام که تعدادشان به سه‌هزار نفر هم نمی‌رسد و از تجهیزات اندکی برخوردارند، در پس خندق که به ابتکار سلمان فارسی حفر شده است، به مقابله ایستاده‌اند. از سپاه کفر ۵ پهلوان نامدار و جنگجوی بی‌نظیر که عبدود سرآمد آنان است به میدان آمده‌اند.
عمرو، هماورد می‌طلبد و کسی جرأت مقابله با او را ندارد. از سپاه اسلام، علی علیه‌السلام به میدان می‌رود. رسول خدا(ص) در توصیف این پیکار می‌فرمایند: «بَرَزَ الاْیمَانَ کُلُّهُ اِلی الشِرْکِ کُلِّهِ...تمام ایمان در برابر تمام شرک قرار گرفته است». امیرالمؤمنین در میان حیرت و ناباوری همگان، با ضربه شمشیر، عمروبن عبدود را از پای در می‌آورد. چهار پهلوان دیگر فرار را برقرار ترجیح داده و می‌گریزند. سپاه شرک انسجام و استحکام خود را از دست می‌دهد. سپاهیان اسلام غریو شادی سر می‌دهند. و پیامبر اعظم(ص) می‌فرمایند: «ضَربَةُ عَلِی یَومَ الخَندَقِ اَفضَلُ مِن عِبادَةِ الثّقلین... [ارزش] ضربت علی در روز خندق از عبادت تمام جنّ و انس برتر است».
۲- از سپاه اسلام علی(ع) در میانه میدان است و از آن سوی، عمروبن عبدود. چرا پیامبر خدا از این صحنه با عنوان درگیری «همه اسلام» با «همه کفر» یاد می‌فرمایند؟! و ضربت علی را از عبادت همه جهانیان برتر معرفی می‌کنند؟! این علت را اگرچه بسیاری از مورخان و شاهدان آن روز بر زبان و قلم آورده‌اند ولی شنیدن آن از زبان رسول خدا(ص) شیرین‌تر و دلنشین‌تر است. حضرت ایشان خطاب به علی می‌فرمایند: «ای علی! مژده باد تو را که اگر عمل تو را به تنهایی در این روز با عمل تمامی امت محمد بسنجند عمل تو بر آنها برتری دارد؛ زیرا خانهای از خانههای مشرکان نیست مگر آن که با کشته شدن عمروبن عبدود خواری و زبونی در آن وارد شده است و خانهای از مسلمانان نیست جز آن که با قتل او عزت و شوکت یافته است» و این کلام نیز از حضرت پیامبر(ص) در همین خصوص است: «ذهب ریحهم و لا یغزوننا بعد الیوم و نحن نغزوهم ان‌شاء‌الله... از امروز به بعد شوکت و عظمت اینان [کفار و مشرکان]فرو ریخت و از این پس دیگر به جنگ ما نخواهند آمد و ماییم که در آینده -اگر خدا بخواهد- به جنگ آنان خواهیم رفت».
۳- حالا به عملیات اخیر سپاه اسلام «وعده صادق»
که نیمه‌شب ۲۵ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ (۱۳آوریل ۲۰۲۴) علیه
رژیم صهیونیستی صورت پذیرفت باز می‌گردیم.
الف: در یک‌سوی این آوردگاه، سپاه اسلام قرار دارد و در سوی دیگر همه دشمنان ریز و درشت جمهوری اسلامی به صف ایستاده‌اند. رژیم صهیونیستی، آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و ۲۳ کشور دیگر که از شمال و جنوب و مشرق و مغرب برای مقابله با عملیات از پیش اعلام شده ایران به حالت آماده‌باش درآمده و تمامی توان خود را به صحنه آورده‌اند (نظیر آنچه در جنگ احزاب اتفاق افتاده بود).
ب: توان و تجهیزاتی که مجموعه دشمنان در اختیار دارند بارها بیشتر و گسترده‌تر از این سوی آوردگاه است. هیمنه و قدرت دشمن به اندازه‌ای مخوف، گسترده، فراگیر و چشم‌پُرکن است که هیچ قدرت دیگری جرأت مقابله با آنها را ندارد. رژیم صهیونیستی خود را چهارمین ارتش قدرتمند دنیا و شکست‌ناپذیر می‌داند! آمریکا ابرقدرت بلامنازع جهان تلقی می‌شود. انگلیس و سایر کشورهای اروپایی با برخورداری از پیشرفته‌ترین تسلیحات در پیمان «ناتو» گرد آمده‌اند، بسیاری از کشورهای عربی و غیرعرب منطقه، تمام قد به خدمت رژیم صهیونیستی درآمده و در عرصه حضور دارند و... (مقایسه کنید با هیمنه و تجهیزات و لشکر پُرشمار مشرکان در جنگ احزاب).
ج: عملیات «وعده صادق» در اوج اقتدار صورت می‌پذیرد و موشک‌ها و پهپادهای سپاه در میان ناباوری و حیرت دشمنانی که با همه توان به صف ایستاده بودند از سامانه‌های دفاعی چند لایه
رژیم صهیونیستی و پدافند ۲۳ کشوری که پیشاپیش آماده شده بودند عبور می‌کند و دو هدف از قبل تعیین‌شده را با دقتی مثال‌زدنی منهدم می‌کند. دشمنان ریز و درشت تقریباً بدون استثناء و با حیرتی آمیخته به یاس و ناامیدی، پوشالی بودن ادعای شکست‌ناپذیری خود را به چشم می‌بینند و آشکارا اعتراف می‌کنند که قدرت بازدارندگی خود در مقابل توان نظامی توأم با هوشمندی ایران اسلامی را از دست داده‌اند...
(شبیه شکست هیمنه و شوکت سپاه شرک در جنگ احزاب که با کشته شدن عمروبن عبدود، فرو پاشید) و در همان حال غریو شادی ملت‌های مسلمان و همه مظلومان و حق‌طلبان جهان به آسمان بلند می‌شود و... (یادآور غریو شادی مسلمانان بعد از ضربت کارساز امیرالمؤمنین علیه‌السلام که از عبادت ثقلین برتر بود).
د: این روزها علاوه‌بر اعتراضات انبوه و سراسری مردم دنیا علیه جنایات وحشیانه صهیونیست‌ها در غزه، چند هفته‌ای است که اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا، اروپا، اقیانوسیه، آسیا و آفریقا، نیز در اعتراض به نسل‌کشی و جنایات رژیم صهیونیستی و کشورهای حامی آن به صحنه آمده‌اند و خواسته‌ها و شعارها از محکومیت اسرائیل عبور کرده و به محو این رژیم وحشی تغییر مسیر داده و اخبار مربوط به خیزش اساتید و دانشجویان علیه رژیم صهیونیستی به خبر اول رسانه‌های دنیا تبدیل شده است. ضرب و شتم دانشجویان و اساتید و بازداشت و اخراج آنها نه فقط دامنه این اعتراضات را کاهش نداده بلکه بر گستره آن نیز افزوده است. همین چند ساعت قبل خبر رسید که در محوطه مقابل کاخ سفید تصویر رهبر انقلاب و پرچم فلسطین نصب شده و دانشجویان دانشگاه میشیگان در جشن فارغ‌التحصیلی خود با پرچم‌های فلسطین حضور یافته‌اند و...
۴- اگرچه گفته‌اند؛
همتای علی نخواهد آمد هرگز
صد بار اگر کعبه ترک بردارد
و این سخن حکیمانه‌ای نیز هست، اما، به وضوح می‌توان دید که عملیات «وعده صادق» رنگ و بوی جنگ احزاب را دارد و گویی از ضربه علی علیه‌السلام در آن روز، سمت و سو گرفته است. چرا که ضربه عملیات وعده صادق فقط بر سر رژیم صهیونیستی فرود نیامده است. رژیم صهیونیستی در این عملیات جای عمروبن عبدود نشسته بود! عملیات وعده صادق ضربه‌ای سرنوشت‌ساز بر آمریکا، اروپا، ناتو و تمام کشورهای عرب و غیرعرب حامی اسرائیل است... دقیقاً الگو گرفته از جنگ خندق و تار و مار شدن احزاب.
۵- و بالاخره، این نکته نیز از قول «محمد حسنین هیکل» نویسنده و روزنامه‌نگار بلندآوازه مصر خواندنی است. او درباره اولین دیدارش با امام خمینی(ره) که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در تهران صورت گرفته بود می‌نویسد؛ «یکی از صحابه رسول خدا(ص) را دیدم که گویی از تونل ۱۴۰۰ ساله زمان عبور کرده و به عصر حاضر آمده است، تا سپاهیان علی را که بعد از شهادت او پراکنده شده بودند، گرد هم آورد و اسلام فراموش‌شده را بار دیگر بر کرسی حکومت عدل علی بنشاند. من در چهره او این توانمندی را به وضوح می‌بینم».
کد خبر 849543 منبع: کیهان برچسب‌ها ایران و اسرائیل حسین شریعتمداری - کیهان خبر ویژه
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند